GEOREFERÉNSIASAUN MAPA PARTE I

GEOREFERÉNSIASAUN MAPA

Dalabarak ita foti mapa ruma husi Internet ka mapa ruma husi google map ne’ebe ho forma imajem JPG ka TIFF, bainhira ita atu prossesa ba iha mapa tuir sistema koordenadas hodi tau nia pozisaun ho loloos iha mapa boot, maka ita presiza liu husi prossesu ida ema hanaran Georeferensiasaun.

Georeferensiasaun mapa ne’e katak oinsá ita atu halo mapa ida husi imajem mapa baibain ne’ebe ita foti ba tau fali iha nia pozisaun ne’ebe loloos tuir sistema koordenadas ne’ebe iha.

Tuir mai akompaña artigu ida kona ba etapa sira ne’ebe ita sei halo hodi prossesa mapa ne’ebe ita foti ho format figura ne’ebe iha ArcGIS liu husi Georeferensia ba mapa refere.

Buat ne’ebe ita presiza iha maka Mapa ne’ebe iha ho format JGP ka TIF, mapa sira ne’e ita bele hetan husi Internet ka google map, tenki iha mos dadus pontu koordenadas ba iha area refere, pontu koordenadas ne’e ita tenki foti liu husi pontu haat ba leten, pontu koordenadas ne’e ita tenki foti dunik iha area ne’ebe iha imajem ne’ebe ita download ne’e.

Etapa ba dalauluk nian mak ita loke arcGIS, hafoin loke tiha arcGIS, ativa nia sistema koordenadas nian, hili tuir pozisaun mapa ne’e, hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, ba iha View no hili Data Frame Properties.

Etapa tuir mai mak ita selesiona sistema koordenadas ne’ebe iha, hanesan iha kraik ne’e hau hili sistema koordenadas WGS 1984 UTM 51S, hafoin ida ne’e hanehan iha OK.

Etapa tuir mai maka, molok ita add foto ne’ebe ita rai ho format JPG ka TiF ne’ebe iha, uluk nia na’in ita rai uluk projetu refere, maneira mak klick iha tombol Save nian hanesan mouse hatudu iha figura kraik ne’e, Save projetu ne’e bele halo depois ita halo hotu Georeferensiasaun mos bele, depende ita nia hakarak, save ida ne’e ho objetivu karik ita nia laptop mate ka hasoru buat seluk bele loke fali sem halo georeferensiasaun ulang.

Bainhira hanehan iha save, prossesu tuir mai maka ita buka fatin ne’ebe ita atu rai projetu refere, ezemplu iha ne’e, hau nia projetu ne’e rai iha Dadus ArcGIS nian iha parte Projetu, hanesan haree iha figura. Troka mos naran tuir projetu ne’ebe iha, hanesan iha ne’e tau Georeferensiasaun.

Etapa tuir mai mak foin ita hatama dadus mapa ne’ebe ita iha ka ta download ho formta FPG ka TIF, maneira mak haree iha figura kraik ne’e iha parte mouse hatudu, klick iha ne’e, hafoin buka fatin ne’ebe ita rai dadus mapa ne’e ba.

Iha ne’e hau nia dadus ne’e hau tau iha Lokal disk D, dadus ArcGIS iha dadus Raster nian, iha parte MAPA iha file fo folder Figura, klick iha ne’e hafoin loke fatin ne’ebe ita rai dadus ne’e ba.

Haree iha figura kraik ne’e, dadus mapa rua ne’ebe iha ne’e hau tau iha folder mapa, ikha figura rua ne’e mak Georeferensia 1 ho 2, dadus rua ne’e ho format imajem JPG, figura ne’e hau rai iha folder mapa.

Iha figura kraik ne’e mak mapa rua ne’ebe hau iha mak hanesan hatudu iha kraik ne’e, iha dadus rua ne’e, ita halo uluk Georeferensiasaun ba parte 1 nian hafoin 2 fali. Maneira mak klick iha Mapa Georeferensisaun 1 hafoin hanehan iha Add.

Hanehan add mapa refere nia sei direitamente mosu iha arcGIS, maibe karik balun mosu hanesan iha figura kraik ne’e entaun hanehan iha ok, ou bele Close deit.

Bainhira ita hatama ho loos mak nia sei hatudu hanesan iha figura kraik ne’e, ida ne’e maka mapa ne’e ne’e ita iha, bainhira ita foti husi Internet ka Google map ho format JPG ka TIF. Iha imajem mapa ne’e iha pontu haat, pontu haat ne’e mak hanesan hatudu iha figura kraik ne’e iha parte pontu mean ne’e. iha figura 2 nian iha kraik ne’e hanesan halo klarifikasaun ba pontu sira iha mapa ne’e nia laran, ne’e mak pontu 1 ne’e foho Fatusidi, pontu 2 Foho Kristu Rei, pontu 3 Rotunda Ramos Horta no pontu 4 mak foho Metiaut.

Etapa tuir mai ita loke fali dokumentu Excel hodi haree koordenadas ne’ebe iha hodi tau ba iha mapa refere. 

Etapa tuir mai maka ita ba iha Zoom ka dada besik hodi zoom ka dada besik pontu haat ne’e kualker ida hodi hatama nia koordenadas. Iha ne’e hau zoom uluk pontu Foho Fatusidi nian bazei ba iha tabela koordenadas hatudu.

Ita zoom halo besik liu ba iha koor pontu mean ne’e, too boo hanesan iha figura kraik ne’e hatudu.

Bainhira dada besik ona, ita ba iha Add control point hanesan mouse hatudu iha figura kraik ne’e hodi add koordenadas ne’ebe iha, maneira maka klick deit mouse nee, muda mouse haree mouse nia sinal hanesan Kruz.

Hafoin muda mouse ne’e mai liu kedas iha pontu mean ne’e nia klaran, haree mouse nia sinal hanesan kruz, kuandu mouse muda mai ona iha klaran, klick mouse parte liman karuk hafoin klick mos parte kanan iha fatin ida deit mak iha klaran ne’e, hanesan hatudu iha kraik ne’e. hafoin hili iha parte Input X and Y.

Iha parte ida ne’e ita hahu hatama ona dadus koordenadas ne’ebe ita tau iha excel. Dadus iha excel ne’e iha X no mos iha Y, tamba ne’e iha parte ida ne’e, dadus X nian ita hatama ba X no Y nian ita hatama ba Y. maneira mak ba kopi deit nomor koordenadas refere mai paste hodi troka fali valor ne’ebe iha, atensaun iha parte Y nian kuandu mosu sinal menus ruma iha ne’eba karik hamoos hotu hodi troka tuir deit valor ka numeru ne’ebe tau ona iha dadus Excel nain.

Atensaun katak, pontu ida ne’e hanesan pontu ida husi pontu haat iha leten, no pontu ida ne’e husi pontu foho Fatusidi nian, tamba ne’e, koordenadas ne’ebe ita atu kopi mai hodi troka valor ne’e mos ita prezisa kopi mak koordenadas Foho fatusidi nian deit, iha excel.

Bainhira ita hatama ka ita troka hotu ona, ita hanehan iha Ok, mapa ka pontu mean ne’e karik lakon, ita ba fali iha parte sorin hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, klick kanan ba iha Mapa Georeferensia refere ahfoin hili Zoom to layer, atu nune’e mapa ka pontu refere bele mai fali iha layar nia oin.

Ohin ita hatama tiha ona koordenadas ba pontu foho fatusidi nian, tuir mai ita hatama fali pontu koordenadas pontu Kristu Rei nian, maneira hanesan uluk nian, ne’e mak ita presiza Zoom ka dada besik ba iha pontu refere, pontu Kristu Rei nian.

Kuandu ita dada besik too mai ona iha pontu mean ne’e, hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, hafoin, maka ita ba iha Add control point hanesan mouse hatudu iha kraik ne’e, hodi troka koordenadas ne’ebe ita prepara ona iha Excel.

Maneira hanesan ida pontu primeiru nian ne’ebe ita halo ona, maka ita klick ona iha Add control point, ita muda mouse haree mouse hatudu sinal hanesan kruz. Hafoin muda mouse mai iha klaran, klick iha mouse nia parte liman karuk no parte kanan iha fatin ida deit, hafoin hili Input X and Y, hodi troka koordenadas tuir pontu koordenadas Kristu Rei nian ne’ebe ita prepara ona iha Excel.

Bainhira troka ona nia koordenadas, hanehan iha Ok, hafoin ba iha Mapa georeferensia, klick mouse parte kanan hili zoom to layer hodi haree ita nia mapa.

Halo ho maneira ne’ebe hanesan hau halo iha pontu rua leten ba mos pontu rua seluk hanesan pontu Rotunda Ramos Horta ho pontu foho Metiaut, halo ho maneira hanesan mos ho pontu rua ne’ebe halo ona iha leten.

Bainhira ita hatama hotu ona koordenadas ne’ebe ita prepara iha Excel tuir pontu ne’ebe iha Mapa, etapa tuir mai maka ita save ka rai dokumentu refere, maneira maka ita ba iha parte Georeferencing, hili iha parte segundu Rectify, hodi rai dokumentu ne’ebe foin ita halo georeferensia. Haree iha figura kraik mouse hatudu ba.

Iha ne’e, iha parte Name nian ita bele troka naran tuir ita nia hakarak bazeia ba dadus refere, hafoin ita ba iha parte sorin ne’e iha figura kraik ne’e mouse hatudu ba, ita klick iha ne’e hodi hili fatin ne’ebe ita hakarak atu rai dokumentu ne’e ba.

Iha ne’e, hau nia hau rai iha dadus arcGIS iha parte dadus Raster nian iha parte mapa, hafoin ba iha folder mapa ne’e nia laran, hau kria tan folder foun ida mak Figura, tamba dokumentu ne’e ho format figura, hafoin iha fali folder ne’e nia laran kria tan folder foun ida atu ita bele rai dokumentu refere.

Iha ne’e hau kria folder ne’e ho naran Georeferensia 1, tamba dadus ne’ebe hau atu rai ne’e mak georeferensia, hafoin folder ne’e ita kria hotu, ita klick iha folder ne’e dala ida hafoin ba iha Add, labele klick dala rua, karik ita klick dalarua maka iha parte Add nian sei ladiak.

Hotu ida ne’e, ita kontinua hanehan iha Save, ne’e signifika katak mapa ne’ebe ohin ita foti husi Internet, hanesan imagen baibain, agora ita halo ona georeferensia ona, no nia bele tur tuir ona pozisaun mapa nian ne’e rasik.

Etapa tuirm mai mak ita presiza update mapa ne’e atu nune’e kruz kii oan sira ne’ebe iha mapa laran bele lakon, maneira mak ita nafatin ba iha Georeferencing hili parte primeiru Update Georeferencing, klick iha ee’ haree sinal krus sira iha mapa laran sei lakon.

Bainhira ita kria hotu ona no rai ona, etapa tuir mai maka ita koko hatama mapa Timor nian ida ka Kualker mapa ne’ebe reprezenta fatin ba mapa ne’ebe ita halo georeferensia ba, atu nune’e ita hodi bele haree katak mapa ne’ebe foin ita halo georeferensia ba ne’e tur tuir ona nia pozisaun ka lae!, ezemplu iha ne’e, tamba mapa nebe hau halo Georeferensia nee, mapa Kristu rei nian ne’ebe hola parte ba iha Munisipiu Dili-Timor Leste.

Tamba ne’e, ita koko hatama took mapa Timor nian ida hodi haree katak mapa ne’ebe ita halo ona Georeferensia ne’e tur tuir ona nia pozisaun ka lae!!.

Ezemplu iha ne’e hau hatama mapa postu administrativu Timor nian, hodi haree katak mapa ne’e monu dunik tuir nia pozisaun iha Kristu rei ka lae!!.

Maneira mak ita ba iha parte hatama dadus nian hodi add dadus postu administrativu, buka fatin ne’ebe ita rai dadus postu administrativu nain ba, hafoin mak klick iha Add.

Hafoin ita hetan tiha dadus postu administrativu timor leste nian, ita koko hatama took dadus ne’e, maneira mak haree iha figura kraik ne’e, bele klick iha file ne’e dala rua ou bele mos klick iha Add atu bele adisiona tan mapa ne’e.

Bainhira ita add mada Postu administrativu nian mak sei mosu hanesan hatudu iha figura kraik ne’e.

Etapa tuir mai maka, ita presiza muda tiha mapa ne’e nia kores ba ida ne’e la presiza kores atu nune’e mapa ne’ebe ohin ita halo ona georeferensia bele sai, maneira mak ita ba iha parte kores mapa postu administrativu nian, hafoin mak ita troka tiha iha parte fill color nian hili no color, no iha parte outline nian ita bele troka ba kor metan, hafoin klick iha Ok.

Rezultadu husi bainhira ita troka ona nia kores mak sei sai hanesan iha figura kraik ne’e. Iha ne’e ita bele haree katak mapa ne’ebe ohin ita halo ona georeferensiasaun monu dunik iha mapa timor nian, no iha dunik parte kristu rei nian tuir mapa hatudu. Iha ne’e kuandu nia ladun tama diak ho limite ne’ebe iha ita bele uza Rotate atu bele muda mapa ne’e tuir limite area ne’ebe iha. Maniera maka ba iha parte rotate nian ne’ebe sinal sirkulu mean ne’ebe hatudu ba, hafoin hili iha parte Shift, muda mouse nia sinal hanesan ema nia liman, hafoin mak mai klick metin iha Mapa hodi muda tuir limite ne’ebe iha.

Too iha ne’e, mapa primeiru ita halo ona georeferensiasaun, agora ita hakat ba iha parte Georeferensiasaun mapa segundu nian.

LEE MOS:

GEOREFERENSIASAUN MAPA PARTE II

INSTALASAUN BA ARCGIS

EXPORT DADUS HO TIPU SHAPEFILE IHA ARCGIS

Ida ne’e mak husi hau nia hatene, karik ita boot sira iha hanoin balun tan bele hato’o liu husi Komentariu ou bele mos hudi fatin kontaktu nian.

Posted in: ArcGIS, jeolojia jeral