GEOREFERENSIASAUN MAPA PARTE II

Geralmente georeferensiasaun ba mapa maneira hanesan de’it, hanesan mos maneira georeferensiasaun ba mapa ida ne’ebe hau publika uluk ona iha ne’e, iha deit diferensa uitoan maka iha parte koordenadas nian, mapa ida primeiru uluk hau publika halo georeferensiasaun la ho koordenadas no koordenadas ne’e ita tenki ba foti iha kampu, maibe georeferensiasaun ba mapa ida ne’e, nia iha ona koordenadas, maibe iha nee, iha nia koordenadas Geografikas nian. Koordenadas ne'e iha dunik kedas mapa ne'e nia sorin-sorin.

Material ne’ebe ita atu iha maka hanesan Mapa, ne’ebe reprezenta ona ho koordenadas geografika nian iha parte norte no este husi mapa ne’e rasik, ezemplo hanesan mapa ida iha figura kraik ne’e, iha mapa ne’e nia ninin sira iha ona koordenadas. Mapa ne’e ita bele hetan husi Internet ou bele moos google eart ka google map.

Primeiru mak ita loke arcGIS no ativa nia koordenadas hanesan baibain, hafoin hakat ba hatama dadus.

Bele haree iha figura kraik ne’e, iha etapa ida hau hatama uluk tiha ona Dadus postu administrativu Timor nian, no iha ne’e ita hatama fali dadus mapa georeferensiasaun ne’ebe ita atu halo georeferensia ba. Iha figura ne’e hau hili mapa georeferensia 2 tamba mapa georeferensia 1 mak ita halo uluk ona ne’ebe nia laiha koordenadas. Klick iha Mapa ne’e hafoin hanehan add. Ita add mapa mos maneira hanesan mos ida uluk nian.

Bainhira ita add mak mosu hanesan iha figura kraik ne’e, ita bele klick iha Ok ou bele mos close deit.

Ita bele haree iha ne’e, ita hatama tiha ona dadus ne’e no dadus ne’e lahatudu iha mapa postu administrativu Timor nian, tamba nia ita seidauk halo georeferensiasaun maka nia sei la mosu tuir nia fatin ka pozisaun ne’ebe loloos, ita hili iha zoom to layer ba iha mapa ne’ebe ohin ita foin hatama, atu mapa ne’e bele mai iha layar oin, nune’e ita bele halo georeferensia.

Ne’e mak mapa 2 ne’ebe ita atu halo georeferensia ba, hafoin mapa ne’e mai tiha iha layar oin laptop nian, ita boot sira bele haree iha ne’e katak, mapa ne’e nia iha ona koordenasan geografika rasik, koordenadas sira ne’e mak hatudu hela iha mapa ne’e nia parte sorin-sorin. Hanesan hateten ona katak, ita atu halo georeferensia ba mapa ida, ita presiza pontu haat ba leten, atu nune’e mapa ne’e bele tur tuir nia pozisaun rasik. Iha ne’e hau foti pontu haat, mak hanesan hatudu iha kraik ne’e. Pontu sira ne’e ita foti bazeia ba Koordenadas husi Longitude no Latitude nian iha parte hasoru malu, ka baibain hanesan mos bainhira ita halo plotin ba mapa ida.

Molok atu dada besik ba kruz kiik oan ne’ebe iha parte hasoru malu entre koordenadas Longitude no Latitude uluk nana’in ita tenki haree no dekór ka (Hafal) tiha koordenadas longitude no latitude nian hafoin mak ita zoom ka dada besik. Se bele mos ita hakerek tiha koordenadas sira iha mapa nia sorin sorin atu nune’e ita zoom besik ona ita bele haree fila fali hodi hatama tuir.

Atapa tuir mai se ita dekór ka hakerek tiha ona koordenadas refere, mak foin ita hahu zoom ka dada besik mai iha krus nian, atu ita bele add koordenadas ne’ebe iha, haree iha parte figura mouse nia hatudu, uza sinal zoom nian hodi dada besik too kruz ne’ebe iha bele hetan besik mai iha oin hodi hatama nia koordenadas.

Kuandu ita zoom besik ona mak nia sei sai hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, iha ne’e nia hatudu sinal kruz, iha sinal ne’e dunik maka pontu ne’ebe ita atu hatama koordenadas ba, iha parte kruz ne’e mos mak pontu hasoru malu entre valor husi latitude no mos longitude nian, haree tiha ita dada besik ona hanesan iha figura kraik ne’e, tuir mai ita ba iha parte Add Control Point, hanesan Mouse hatudu iha figura kraik ne’e, hafoin klick iha ne’eba, hafoin muda mouse, no haree mouse nia sinal hatudu ho sinal kruz.

Hafoin mak ita muda mouse ne’e mai iha sinal kruz ida ne’ebe ita dada besik ona ba ne’e, depois ita klick karuk iha sinal kruz ne’e nia klaran, hafoin klick mos mouse nia parte kanan ba iha fatin ne’ebe hanesan, haree mosu hanesan iha figura kraik ne’e, hili parte segundu hodi hatama valor koordenadas ne’ebe ohin ita hakerek husi mapa nia sorin-sorin.

Hatama koordenadas sira ne’ebe ohin ita hakerek ona nee, hodi troka ho valor ne’ebe iha ne’e, troka valor tenki atensaun, valor Longitude nian mak 125 no latitude nian maka 8, troka nia Grau tau iha parte Degree nian no Minute tau minutu segundu tau iha Second.

Hatama hotu ona, tuir mai maka ita klick iha OK, mapa lakon karik, ita ba klick kanan iha Mapa Georeferensisaun ne’e, hili Zoom to Layer.

Tuir mai maka ita hakat ba iha Pontu segundu nian, atensaun iha ne’e ita hili pontu segundu nian labele iha klaran tamba selae orsida ita hatama koordenadas ba ita nia mapa bele halai oin seluk fali, nia bele halai miring tiha ou bele halai tun fali.

Se ita dada besik ona mapa ne’e, too kruz ne’e ita haree besik ona, maka ita halo kontinua hanesan ida parte uluk nian ne’ebe ita halo ona nee. Maneira mak klick ba iha Add Control Point hanesan mouse nia hatudu iha figura kraik ne’e, hafoin mak muda mouse haree iha sinal mouse nian hatudu tiha hanesan mouse nia sinal Kruz, hafoin muda halo pas ho sinal kruz ne’e nia klaran hafoin klick mouse nia karuk hafoin klick mos kanan iha fatin ne’ebe hanesan.

Bainhira uta klick karuk no depois kanan, maka nia sei sai hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, iha ne’e ita hili fali parte segundu nian, hodi troka koordenadas tuir koordenadas ne’ebe ita hakerek ka ita hafal tiha ona iha mapa nia sorin-sorin.

Bainhira ita troka hotu ona koordenadas tuir koordenadas ne’ebe ita hafal ka hakerek ona tuir koordenadas longitude no latitude ne’ebe iha, tuir mai maka ita kick OK. Atensaun katan koordenadas ne’e tenki troka ho loloos tuir dunik valor koordenadas ne’ebe ohin iha mapa nia ninin. Troka mos tenki hatene katak nia longitude ne’e troka ho valor koordenadas ne’ebe ho grau 125 no latitude nian tenki troka ho grau 8 nian, no keta haluha mos troka iha parte sorin nian ne’e hili iha parte Longitude nian hili E (Este) no Latitude nian hili S (Sul) ita hili ne’e tamba bazeia ba Pozisaun rai Timor nian raik hola parte iha Parte Sul-Este husi Globu rai ne’e nian.

Klick ona iha OK, tuir mai ba iha zoom to layer hanesan hatudu iha figura kraik ne’e atu nune’e bele mapa ne’e bele tampilan ho loos hodi ita bele halo fali ba iha parte pontu terseiru nian.

Tuir mai ita boot sira bele haree iha ne’e, mapa ne’ebe ita foin halo georeferensiasaun ba pontu rua ne’e kuaze tama tuir ona nia pozisaun tuir mapa postu administrativu ne’e hau hatama uluk ona ne’e. bele haree iha figura kraik ne’e.

Tuir mai maka zoom tan ba iha pontu rua iha kraik ne’ebe ita presiza halo tan georeferensiasaun ba, maneira hanesan mos ho pontu rua ne’ebe ita halo uluk ona iha leten. Pontu rua ne’e tenki halo par ho pontu rua ne’ebe ita halo ona iha leten.

Zoom halo besik too sinal kruz hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, hafoin hili iha parte Add Control Point hanesan ita halo ona iha pontu rua leten hafoin klick mai iha parte sentru husi kruz refere hodi troka numeru koordenadas ne’ebe iha.

Troka hotu ona, klick iha OK, hafoin zoom to layer hanesan iha pontu rua ne’ebe halo uluk ona, hafoin kontinua ho pontu dahaat ka pontu ikus nian.

Maneira hanesan mos ho pontu tolu ne’ebe ita halo uluk ona, zoom pontu ne’ebe ita atu halo pontu ba nee too besik, hafoin hili add control point, pois mak troka valor koordenadas ne’ebe iha tuir valor koordenadas ne’ebe tau ona iha mapa nia sorin tuir longitude no latitude ne’ebe iha.

Troka hotu tiha ho valor koordenadas ne’ebe iha, klick iha OK, nafatin zoom to layer hafoin save.

To’o iha ne’e mak pontu haat ne’ebe ita halo ona georeferensiasaun, ita bele halo pontu georeferensiasaun ne’e to’o neen, depende ita, maibe labele menus husi haat, karik ita hakarak too neen, bele aumenta tan pontu rua iha klaran.

Etapa tuir mai maka, ita hahu rai dokumentu ka mapa ne’ebe ita foin halo georeferensiasaun, maneira hanesan mos mapa georeferensiasaun dahuluk nian ne’ebe ita halo liu ona. Klick iha parte Georeferencing hanesan mouse hatudu iha figura kraik ne’e, hili iha parte segundu nian iha Rectify.

Hili iha rectify nia sei sai hanesan hatudu iha figura kraik ne’e, iha ne’e ia bele troka naran ba mapa refere tuir ita nia hakarak ka tuir tipu dokumentu refere iha parte name nian. Hafoin troka tiha naran ita ba iha parte sorin ne’ebe hatudu hanesan folder ne’ebe mouse hatudu ba, atu hodi buka fatin rai dokumentu ne’e ba.

Ezemplu hau nian iha ne’e, hau tau iha parte dadus arcGIS nian iha dadus Raster iha mapa, parte figura nian, hafoin iha ne’e ita kria tan folder foun ida ne’ebe espesial ba dokumentu ida ne’e, hafoin ita kria tiha folder foun ne’e, ita klick iha folder foun ne’ebe ita foin halo, ezemplu iha ne’e hau halo folder foun maka Mapa Georeferensiasaun 2, tamba mapa ne’e mapa georeferensiasaun 2 nian, klick iha folder ne’e dala ida, pois klick ba iha Add.

To’o iha ne’e, ita direitamente Save, ka rai deit ona.

Etapa Rectify hotu, tuir mai maka ita prezisa update mapa nae’e atu nune’e nia sinal krus iha mapa laran ne’e nia bele lakon no bele sai fali hanesan mapa baibain hanesan uluk nian, maneira mak ita nafatin hili iha Georeferencing, hili fali iha parte primeiru nian Update Georeferencing, klick deit iha ne’e, hodi haree sinal kruz iha mapa laran nia sei lakon.

To’o iha ne’e, mapa georeferensiasaun 2 nian hotu ona, bele haree iha figura tuir mai, katak mapa ne’e tur tuir ona iha nia pozisaun tuir limite postu administrativu ne’ebe iha.