PALEONTOLOGIA
Iha pergunta universál no prinsipál ba ita-nia ezisténsia moris nu’udar ema, ne’ebé halo ema barak dúvida nune’e mós ita-nia an rasik. Iha ne’e, ita koko buka hatene ita nia moris hosi sentidu pergunta universál balun ne’ebe ita sempre hetan no rona. Pergunta sira ne’e mak, ita mai hosi ne’ebé (husu ita-nia orijinidade)? Tamba sa mak ita bele existe iha mundu ida ne’e? No hori bainhira mak ita mosu ka moris mai iha mundu ida ne’e?....Atu hatene hahusuk sira ne'e, ita presiza hatene moris husi tempu uluk ne'ebe bele dada to'o mai iha tempu ohin loron nian.
Paleontologia hanesan
siensia prinsipal ida ne’ebe dedika nia an nudar ramo ida husi Jeolojia no mos
biolojia, iha ne’ebe nia hala’o nia estudu prinsipal liu ba tempu uluk nian liu
husi halo interpretasaun ba fossil sira, haree ba evolusaun ne’ebe akontese iha
tempu uluk to’o mai ohin loron. Nia hala’o nia estudu ba fossil sira
ne’ebe prezerva-an ka rai an iha fatuk sira ne’ebe existe iha rai ne’e.
Paleontologista mak ema sira ne’ebe hala’o estudu iha paleontologia hodi buka
evidensia sira liu husi fossil ka fatuk sira ne’ebe bele rai fossil.
Paleontologia nia orijin
husi lian Grego fahe ba liafuan tolu, Paleon:
‘passadu’ ka “tempu uluk”; Onthos: ‘Coisas existentes’ ka “buat ne’ebe existe” no Logis “Siensia”, ne’e katak, paleontologia hanesan siensia ida
ne’ebe hala’o estudu kona ba buat ne’ebe existe tiha ona iha tempu passadu.
Hafoin akompaña tiha
introdusaun simples ne’e, objetivu saida husi estudu paleontologia?..
Iha objetivu lubuk ida
ne’ebe sai fator importante tebes mai ita hodi obriga ita atu estudu kona ba
paleontologia, hanesan introdusaun hateten ona, iha mos objetivu seluk mak
hanesan:
- Husi estudu paleontologia bele fo mai ita dadus ne’ebe adekuadu hodi hakle’an ita nia konesimentu kona ba Evolusaun biologika, ka evolusaun ba buat moris sira iha tempu passadu to’o mai ohin loron;
- Husi estudu paleontologia mos bele fo mai ita atu halo datasaun relativa ba litolojia fatuk nian, liu husi kamada fatuk sira ne’ebe distribui iha rai leten;
- Husi estudu paleontologia mos ita bele halo rekontrui fali ambiente moris fossil ne’e nian iha tempu uluk nian;
- Husi estudu paleontologia ita mos bele hatene kona ba istória husi evolusaun rai nian to’o mai iha tempu ohin loron.
Parte seluk husi esudu
paleontologia mos ba iha parte estudu ba valor ekonomia husi Mineral ne’ebe iha
bazeia ba kompozisaun fossil liu husi elementu kimiku ne’ebe iha, hanesan halo
estudu kona ba Distribuisaun Hidrokarbonetu, Karvaun no mos Petroleo.
Fundamentu iha
paleontologia mak ita presiza hatene kona ba Paleobotanika no paleozoolojia.
Paleobotanika estudu
haree liu ba planta ka ai horis sira ne’ebe moris iha tempu uluk nian ne’ebe
bele preserva-an hanesan fossil iha fatuk sira.
Paleozoolojia estudu
haree liu ba moris animal tuan sira uluk nian sira ne’ebe bele prezerva-an hanesan fossil iha fatuk
sira.
Divizaun paleontologia
Estudu paleontologia ema
halo klassifikasaun bazeia ba Tamanho ka medida ne’ebe iha.
Haree ba tamanho maka,
paleontologia fahe ba iha tipu boot tolu, mak hanesan:
Makropaleontologia: nia
hanesan ramo ka sanak ida husi Paleontologia ne’ebe dedika nia estudu haree liu
ba fossil sira ne’ebe ho tamanho boot ida ne’ebe bele haree ho matan.
 |
| Ezemplu Makrofossil planta ka ai-horis ne'ebe preserva-an iha fatuk hanesan fossil ita bele observa ho matan. |
Mikrofossil: nia hanesan
sanak ida mos husi paleontologia ne’ebe halao nia estudu haree liu ba fossil
ne’ebe ho tamanho kiik, ida ne’ebe bele observa deit ho instrumentu
mikroskopiu.
 |
| Ezemplu Mikrofossil, fossil ki'ik oan ne'ebe ita bele deit haree ho Mikroskopiu. |
Nanofossil: hanesan mos
sanak ida husi paleontologia ne’ebe hala’o nia estudu haree liu ba fossil kiik
oan sira ne’ebe labele haree ho matan, no labele haree mos ho mikroskopiu,
maibe bele deit haree ho Electron
Microscopy.
 |
| Ezemplu husi nanofossil, ka fossil ki'ik oan ne'ebe ita labele ho ho matan no mos ho Mikroskopiu, maibe bele deit haree ho Electron Mikroskopiu. |
 |
| Instrumentu Electron Microscopy. |
LEE MOS:
Ida ne’e mak esplikasaun badak kona mak paleontolojia, ita boo iha hanoin inovativu ruma kona ba topiku refere, bele hato’o ami liu husi Komentariu ka iha parte kontaktu nian.
0 Comments:
Posting Komentar