SAIDA MAK FOSSEIS KA FOSSIL
Ema jeolojista no paleontolojista sira
halo ona interpretasaun ba rai ne’e, katak relativamente idade rai ne’e hahu forma
ona iha tinan 4.6 milhões ba kotuk. Bazeia ba interpretasaun fossil ne’ebe mak
baibain ema hanaran idade relativa no mos interpretasaun seluk liu husi interpretasaun geokimika nian.
Hafoin akompaña tiha introdusaun
simples ne’e, saida loos mak fossil?....
 |
| Animal ruin ne'ebe forma sai fossil |
Liafuan fosseis ka fossil nia orijen mai husi lian Latinu ne’ebe dehan ser desenterado ka extraido da terra, ne’ebe halo tradusaun mai iha lian tetun dehan hakoi-an iha rai (rai okos), tamba ne’e mak fossil ne’e hanesan restu husi seres vivu ka buat moris sira no mos evidensia husi sira nia atividade ne’ebe prezerva hela an iha materiais sira hanesan fatuk iha tempu naruk nia laran.
Iha parte seluk, ema fo difinisaun ba
fossil ne’e katak, restu husi animal sira nia ruin, tolun, teen no sira nia ain
fatin, ai-horis sira no mos animal mikro-organizmu sira seluk hanesan: alga,
bakteria no fungus sira ne’ebe moris passa tempu ne’ebe naruk no bainhira sira
mate, naturalmente prezerva-an iha fatuk sedimentariu sira ho diak.
Importante saida husi estudu fossil no nia funsaun ba saida?...
Hafoin haree tiha introdusaun simples
iha leten, ita bele hatene ona, importante no funsaun kona ba estudu fossil
sira. Importansia lubuk ida mak ita sei hetan bainhira ia halo estudu ba fossil
sira.
- Fossil hanesan parametru importante ida ne’ebe sai nudar evidensia di’ak ida ba ita hodi estudu fila fali kona ba prossesu evolusaun ne’ebe akontese iha mundu ka rai ida ne’e nian.
- Husi estudu fosseis nia permite mai ita atu hatene kona ba distribuisaun tasi no kontinente iha tempu uluk nian to’o mai ohin loron ne’ebe ita bele estudu kle’an liu iha paleogeografia.
- Fossil mos importante fundamentalmente mai ita hodi halo rekontrui ka konstrui fila fali istoria jeolojika rai ne’e nian husi tempu passadu mai too ohin loron.
- Fossil mos sai hanesan feramenta importante ida mai ita atu hatene ambiente ka klima iha tempu uluk nian, liu husi estudu Paleoekolojia, no nia mos sai pontu de vista importante ida iha parte industria petroleo no karvaun.
- Husi estudu fossil mos iha nia funsaun seluk mak ita bele hatene kona ba evolusaun husi seres vivus ida nian husi tempu uluk nian to’o mai ohin nian, liu husi tempu nia moris no to’o tempu ne’ebe nia mate ka nia lakon husi rai, katak evidensia husi fossil ne’e nia halo evolusaun.
- Haree mos fossil ne’e nia ambiente moris iha tempu uluk nain to’o mai ohin loron.
- Funsaun importante ida mai ita mos mak, hafasil ita atu halo datasaun ba iha kamada fatuk ida nian, liu husi estudu iha estratigrafia.
Ne’e mak funsaun no importansia kona ba estudu fossil nian, hafoin haree tiha importansia husi fossil sira ne’e, tuir mai mak ita presiza hatene, maneira no kriteira oinsa fossil ida atu forma?..
Kriteira forma fossil
Laiha animal ka buat moris hotu ne’ebe
mate bele forma ba fossil, maibe iha kondisaun no parte balun de’it mak permite
para fossil ne’e bele forma. Haree kriteira sira tuir mai ne’e.
- Atu forma fossil, tenki parte ruin ida ne’ebe dura ka toos, maibe iha parte ida ne’e la’os permanentemente parte toos deit, maibe iha parte nia mole ka ida ne'ebe mamar mos bele forma ba fossil, parte mole sira mak hanesan, nia teen ka nia aten sira no nia atividade sira hanesan ain fatin no seluk tan.
- Nia labele kona ka tenki ses husi prossesu oxidasaun no redusaun, ne’e katak nia labele kona oxigenio sira, nia tenki hakoi-an iha rai laran.
- Nia tenki dook husi prossesu kadeia alimentar, ne’e katak atu prezerva fossil ida, nia labele mai husi animal seluk mak han mate nia, maibe nia tenki mate ho kondisaun naturalmente, bele mai husi kondisaun seletiva katak moras mak mate, ka nia destinu ou idade to'o dunik atu mate, no mos kondisaun katastrofika katak mate tamba kondisaun natureza ruma mak halo nia mate, hanesan erupsaun vulkanika ka tsunami no seluk tan.
- Sempre halo prezerva ka rai-an ou halo dipozisaun iha fatuk sedimentariu ne’ebe ho grau ki’ik ka finu. Hanesan fatuk arenitu no arjilitu sira.
- Bainhira animal ida mate, nia atu forma ba fossil, nia tenki prezerva-an ho durasaun tempu ne’ebe naruk ka iha tempu jeolojika nia laran, tempu jeolojika ne’e katak tempu ne’e naruk por volta de tinan 500.000 ba leten.
Ita boot mos iha hanoin inovativu ruma kona ba topiku refere!!, fo hatene ami liu husi komentariu ou liu husi parte kontaktu nian.
LEE MOS:
0 Comments:
Posting Komentar