PROPRIEDADE MINERAL

 Prorpiedade ka karakterisitka husi Mineral

Liafuan propriedade dalabarak ita rona maibe dalaruma mos ita komprende sala, iha ne’e liafuan propriedade ne’e refere ba karakteristika, liafuan propriedade hanesan mos karakteristika.

Nahhhhh… ita koalia kona ba material sira iha mundu ne’e, uluk liu ita tenki hatene uluk nia karakteristika, hafoin ita bele hatene di’ak liu kona ba material ne’e rasik. Hau foti ezemplu simples ida, hanesan iha magma, magma reprezenta ho karakteristika importante mak nia ho temperatura ne’e aas no been ka kentak. Nune’e mos iha mineral, ita koalia kona ba mineral, ita mos tenki hatene mineral ida-idak nia karakter, hafoin ita bele hafahe mineral sira ne’e tuir nia parte.

Propriadade ka karakteristika husi mineral ne’e rasik iha rua mak hanesan, karakteristika fizika no mos karakteristika kimika.

Iha ne’e hau sei koalia kona ba karakteristika fizika husi mineral ninian. Karakterisitka ka propriedade fizika husi mineral ne’e hanesan parte fiziku ida ne’ebe ita bele haree ka halo observasaun fizikamente liu husi ita nia matan nia haree ou bele mos husi mikroskopiu. Iha propriedade barak mak ita prezisa hatene, maibe iha ne’e hau sei koalia kona ba propriedade fizika balun ne’ebe fasil ita atu haree uluk molok termina mineral ida.

  1. Kor: ne’e hanesan karakteristika prinsipal husi mineral ida ne’ebe ita bele haree diretamente husi parte li’ur bainhira ita halo observasaun ba mineral ruma ou bele mos ba kualker sasan ruma ita sempre haree uluk mak kor ne’e hatudu.hau foti ezemplu simples ida hanesan mineral Pirite nia bele hatudu ho kor Amarelu (Kinur nabilan) ka ho liafuan seluk katak kor emas ka kor osan mean, ezemplu seluk mak hanesan mineral Augita nia bele hatudu ho kor Verde escuro (Matak nakukun) bele to’o metan. Ezemplu seluk mos mak ita boor sira bele haree iha figura rua kraik ne'e.
    Mineral Sinabriu nebe hatudu ho kor mean nakukun no Enxofre nebe hatudu ho kor kinur.

  2. Brillu (naroman): brillu mak karakteristika husi mineral ida ne’ebe hatudu bainhira mineral ne’e kona iha loro matan nia naroman, prossesu ne’e ita bele haree ka observa iha superfisie husi mineral nian ka mineral nia isin leten ka kulit ne’ebe fresku liu, bainhira kona iha loro matan. Iha karakteristika mineral ida ne’e sei hafahe tan ba iha tipu rua, mak hanesan brillu metaliku no non metaliku. Defini de’it katak billu ida metaliku ne’e refere ba mineral ida ne’ebe hatudu nia naroman bainhira nia kona loro matan maibe nia la transparante, ne’e katak loro-matan nia naroman ne’ebe kona nia la borus mineral ne’e, maibe mineral ne’e halo absorve tiha naroman husi loro matan ne’e rasik. Brillu non-Metaliku ne'e refere ba mineral sira ne'ebe hatudu nia naroman iha momentu loro-matan kona nia isin lolon no nia halo naroman ho transparante ne'e katak loro matan nia naroman kona nia borus tiha nia isin lolon ba fali fatin seluk ou simples de'it katak nia bele pass loro matan nia naroman, mineral non-metaliku ne'e mos bele halo reflekta ba loro matan nia naroman, ne'e katak loro matan nia naroman kona mineral ne'e loro matan nia naroman sei reflekta fila fali ba fatin seluk, hanoin ezemplu simples ida de'it hanesan vidru sira bainhira loro-matan nia naroman kona nia. 
    Mineral kor mean hanesan mineral brillu non-metaliku no mineral seluk mak hanesan minerak pirite nebe reprezenta ho mineral brillu metaliku.

    3. Dureza ka toos: iha parte dureza ne’e hanesan moos toos, iha mineral ita mos prezisa haree mineral sira ne’e nia isin nia toos, tuir mineral ida-idak nia toos lahanesan bazeia ba prossesu durante nia forma, iha parte ida ne’e mineral ne’ebe reprezenta ho karakteristika ne’ebe toos liu ne’e katak nia mos iha ligasaun kimika ne’e forte. Propriedade ida ne’e fasil liu mai ita atu termina, tamba iha ne’e ita prezisa haree de’it mineral sira ne’e nia toos bainhira ita halo risku ba iha sasan seluk ruma, ita foti ezemplu simples ida: se ita foti mineral ida ita risku nia ba iha vidru ida, se vidru ne’e hatudu sinal ruma ne’e katak mineral ne’e nia dureza (toos) ka nia resistensia boot liu vidru ne’e, maibe karik vidru lahatudu riska no mineral mak riska ka hatudu sinal ruma ne’e hatudu katak vidru mak dureza ka nia resistensia boot liu duke mineran refere, nune’e mos ita bele uza ita nia liman kukun. Haree iha figura kraik ne'e, iha nebe mineral ne'e risku iha vidru ida no vidru ne'e hatudu sinal riska iha vidru ne'e nia isin lolon.

    4Klivajen: ne’e mos hanesan propriedade husi mineral nian bainhira mineral sira ne’e hatudu iha sira nia isin lolon iha liña ki’ik ne’ebe loos no halo kontinuasaun, propriedade ne’e la’os ba mineral hotu-hotu bele hetan, maibe ba mineral balun de’it, basá prossesu forma propriedade ida ne’e ligasaun ho pressaun ne’ebe bele kontrola nia. Ne’e katak mineral refere sofre ona prossesu balun iha momentu forma mineral ne’e. haree iha figura kraik ne'e iha parte A reprezenta ho klivagem ho riresaun tolu, parte B reprezenta ho klivagem diresaun 2 no parte C reprezenta ho klivagem diresaun ida.

     
    5. Fraktura ka rahun: karakteristika husi mineral ida ne’e hatudu bainhira mineral ida ita haree nia isin lolon hatudu ho nakfera ho rahun liu. Ida ne’e katak mineral ne’e nia ligasaun kimika fraku liu bainhira nia sofre prossesu ruma nia isin lolon sira rahun kedas. Haree iha figura kraik ne'e, mineral kuartzo ne'ebe hatudu rahun bainhira baku ho martelu.

    6. Densidade ka todan: iha karakteristika ida ne’e hatudu depende ba mineral ida-idak nia todan, prossesu ne’e akontese tamba bazeia ba mineral ne’e nia kompozisaun ida-idak, husi kompozisaun ne’ebe diferente maka forma mineral sira ho nia densidade mos diferente.

    7. Hábitu: karakteristika mineral ida ne’e haree liu ba nia forma ho nia modelu, prossesu ne’e hanesan parte importante ida ne’ebe ita bele haree no termina nia estrutura kristalina ne’ebe mineral ne’e iha. Iha karakteristika ida ne’e sei nakfahek ba iha tipu tolu bazeia ba nia forma, mak hanesan: Euédrika, Subédrika no Anédrika. Euédrika ne’e katak mineral ida ne’e hatudu ho nia estrutura ne’ebe kompletu ho forma ne’ebe kapas, ida ne’e hatudu katak iha momentu mineral ne’e kristaliza nia an ho tempu nebe natoon nune’e ligasaun kimika ne’ebe nia halo kompleu ou bele mos nia forma ladun dook husi nia origem no nia seidauk sofre prossesu externu ruma; Subédrika ne’e katak mineral ne’ebe forma ho estrutura ne’ebe hatudu balun kapas maibe iha sorin balun nebe la kompletu ka lakon tiha, prossesu ne’e akontese iha momentu mineral ne’e halo kristaliza nia an ho lalais nune’e nia la iha tempu nebe maksimu atu halo kompleta ligasaun kimika ne’ebe nia iha ka bele mos mineral nia forma hetan transporta ona husi forsa ka prossesu ruma; no Anédriku ne’e katak mineral ne’e hatudu nia forma ho estrutura ne’ebe la kapas liu, iha ne’ebe estrutura ne’ebe nia iha ita laharee liu, prossesu ne’e akontese tamba mineral ne’e forma ho konsidaun nebe ladun favoravel ka nia forma ho lalais liu maka ligasaun kimika ne’ebe nia halo la kompleta ou bele mos mineral ne’e forma iha prossesu transportasaun ne’ebe dook ka sofre ona prossesu esternu ruma ne’ebe kona mineran ne’e. Haree iha figura tolu kraik ne'e, Mineral Pirite nebe hatudu forma hanesan Euédrika, Mineral Olivina nebe hatudu nia forma hanesan Anédriku no mineral apatite nebe hatudu nia forma hanesan Subédrika.

    Iha tan karakteristika seluk tan mak presiza ita atu haree, maibe iha parte ida ne’e hau halo esplikasaun kona ba karakteristika hirak ne’e de’it.



    Ida ne’e mak husi hau nia hatene, karik ita boot sira iha hanoin balun tan bele hato’o liu husi Komentariu...





1 Comments: